Om de zorg in de toekomst toegankelijk én betaalbaar te houden, moet het zorgsysteem op de schop. Is voorkomen beter dan genezen? Tijdens het Roche Dialogues event, georganiseerd in samenwerking met TNO, deelden leiders in de zorg hun ideeën over hoe we preventie en vroegtijdige opsporing in kunnen zetten voor toekomstbestendige zorg.
“We staan aan de vooravond van een ongekende gezondheidscrisis”
Zo trapt Henrique Zorn, General Manager Roche Diabetes Care Nederland en België, af. “Alleen al in Nederland lijden anderhalf miljoen mensen aan cardiovasculaire aandoeningen, met name veroorzaakt door diabetes type 2. TNO becijferde dat wanneer we 40 procent van de diabetes type 2 patiënten permanent kunnen genezen, dat de komende vijf jaar 2,7 miljard euro aan zorgkosten scheelt1. We beschikken al over alle middelen om cardiovasculaire aandoeningen te voorkomen en terug te draaien.”
Een van die middelen is preventie.
Secundaire preventie kansrijk
Professor Diabetologie van het LUMC prof. dr. Hanno Pijl ziet een ‘enorme tsunami aan chronische aandoeningen’ op ons afkomen en wijst op de rol van secundaire preventie om de door Zorn aangehaalde crisis af te wenden. “We hebben te maken met een pandemie van chronische ziekten. Daarnaast neemt ziekteprevalentie toe op hogere leeftijd en ons zorgsysteem kan dat helemaal niet aan. Het loopt volledig uit de hand.”
Volgens Pijl is het een wijdverbreid misverstand dat de hogere ziekteprevalentie wordt veroorzaakt door veroudering en vergrijzing: “Daar is geen enkele wetenschappelijke basis voor”. Hij ziet zeven componenten die van grotere invloed zijn op waarom wij ziek worden, namelijk chronische stress, gebrek aan beweging, roken, te kort en slecht slapen, alcoholgebruik, toxines die ons lichaam binnenkomen en slechte eetgewoonten.
Leefstijl-interventies
Toch is Pijl positief: “Er is bekend hoeveel van die chronische aandoeningen we kunnen voorkomen door onze levensstijl aan te passen en dat zijn indrukwekkende cijfers. Bijna alle diabetes type 2 gevallen kunnen we voorkomen door gezond leven2. Een interessante secundaire preventieve benadering in de zorg is dat je mensen met metabool syndroom detecteert, dat is makkelijk te doen in de klinische praktijk, en dat je vervolgens met leefstijl-interventie de kans op ziektes significant kunt verlagen. Secundaire preventie is kansrijk in de zorg om de tsunami aan chronische ziekten het hoofd te bieden.”
Wie heeft welk perspectief?
“Vanuit het perspectief van betaalbare zorg is preventie geen goed idee,” stelt gezondheidseconoom dr. Xander Koopman. “Kosten stijgen met leeftijd en hoe ouder mensen worden, hoe hoger de jaarlijkse zorgkosten.” En juist die laatste jaren zijn duur, betoogt Koopman, met de kosten voor Alzheimerpatiënten als voorbeeld.
De gezondheidseconoom houdt voor dat het ministerie van Financiën anders aankijkt tegen innovatie op het gebied van preventie. Het draagt bij aan de kwaliteit van leven en de levensduur, maar zorgfinanciers hebben een ander perspectief. Het betekent meer jaren AOW, meer jaren pensioen, hogere ziektekosten. “Roken is niet het probleem, het is de oplossing,” grapt Koopman. “Dat is natuurlijk geen officieel standpunt, maar wel een manier van denken waar je bij stil moet staan.”
Koopman benadrukt het verschil in perspectief. “Welke partij staat aan mijn kant, waar kan ik zaken mee doen en wie heeft een ander idee?”
tekst gaat door na de afbeelding
leestijd | 5 min
Lees ook het Skipr artikel over Roche Dialogues X TNO event hier
Zoeken naar verbindingen
“We horen alleen wat we verstaan,” citeert dr. Hanneke Molema, senior consultant bij TNO, Goethe. “Iedereen heeft zijn eigen woordenboek. Iemand van het ministerie van Financiën spreekt een andere taal dan iemand van VWS.”
Volgens Molema hebben we alle ingrediënten voor preventie, maar zijn die ingewikkeld om bij elkaar te brengen. “Wat mij fascineert is hoe we elkaar gevangen houden in het systeem waar we zitten. Ik mis een gezamenlijke missie. Er is te weinig vertrouwen, daarom zijn de doelen niet scherp. Er zijn heel veel clubjes en akkoorden, maar we moeten meer samenwerken.”
Leer van elkaar!
Molema pleit voor meer kennisdeling. “Wat doet de ander en kan ik daarbij aansluiten in plaats van zelf het wiel opnieuw uitvinden? Sta open en wees bereid van elkaar te leren. We moeten ons best doen om de ander te begrijpen. Hoe kan ik jou helpen om je werk beter te doen, dat is anders dan denken vanuit je eigen project.”
Ook ziet Molema veel kansen in het beter gebruik van data. “We hebben al veel data, maar we maken daar te weinig gebruik van in de zorg. We vinden er vooral van alles van. Laat zien wat de data oplevert. En laten we beginnen met concrete initiatieven en voortbouwen op behaalde successen.”
De invloed van data
Prof. dr. Thomas Hankemeier, hoogleraar Analytical BioSciences aan de LACDR/Leiden University, beaamt Molema’s lezing dat we beter kunnen samenwerken en dat we op de verkeerde manier omgaan met data. “Meten is weten!” Door vroeg te diagnosticeren, het risico te bepalen aan de hand van data, kun je snel en accuraat handelen.“Je kunt dingen voorspellen, maar ook dingen uitsluiten. Help de huisarts met technologie en data om een diagnose te stellen zodat die meer tijd kan vrijmaken voor begeleiding en coaching patiënten.”
Begeleiding en tijd nodig
Arjen Huizinga heeft als CEO van MiGuide, een organisatie die mensen met diabetes type 2 begeleidt naar een andere leefstijl, al veel ervaring met de inzet van data en technologie. “Het merendeel van de mensen heeft begeleiding en tijd nodig,” vertelt hij. “Die kun je helpen met data en inzicht.”
Hanno Pijl ziet ook dat het ontzettend moeilijk is om leefstijl te veranderen. “Hoe brengen we mensen tot daadwerkelijk gezond gedrag? Daar kan secundaire preventie een grote rol spelen, want je kunt mensen dan duidelijk maken dat ze een groot risico lopen om ziek te worden. Dat noemen we een teachable moment en dan zijn mensen meer geneigd maatregelen te nemen.”
Samenwerking en urgentie
Als je het probleem aan individuen of de zorg overlaat, dan lever je een verloren strijd volgens Pijl. “Ik zie een grote rol voor de overheid, vooral wat betreft het inrichten van de samenleving. De politiek moet besluiten nemen over onze voedselmarkt en inrichting van de steden. Maar de overheid alleen kan het ook niet oplossen, we zijn allemaal aan zet.” Esther de Rooij, General Manager Roche Diagnostics Nederland, vult aan. “We willen dat overheid actie onderneemt.” De Rooij roept op tot samenwerking: “Alleen kun je snelle stappen maken, maar niet de juiste stappen, we moeten dus de handen ineenslaan.”
Peter van Dijken, Managing Director van TNO,benadrukt het belang van domeinoverstijgende samenwerking. Hij ziet het als een vorm van beschaving dat we mensen kunnen helpen gezond te blijven. “De helft van de besparingen ligt in arbeidsproductiviteit. Als je mensen langer gezond en inzetbaar kunt houden dragen ze bij aan de maatschappij, dan heb je weer meer geld voor de gezondheidszorg. Daarbij ligt er ook een belangrijke rol voor grote bedrijven. Ik ben optimistisch dat we hier met elkaar uit kunnen komen.”
Het Dialogues RochexTNO evenement gemist? Bekijk dan hier de highlights of hier de volledige opname van het evenement.
Referenties
Ontvang de meest recente inzichten uit de medische diagnostiek.
