18 februari 2021
‘'Alle lichten op groen voor point-of-care influenzatest'’
Suzanne Lutgens
arts-microbioloog, Jeroen Bosch Ziekenhuis
Mirjam Hermans
medisch moleculair microbioloog, Jeroen Bosch Ziekenhuis
18 februari 2021
‘'Alle lichten op groen voor point-of-care influenzatest'’
Suzanne Lutgens
arts-microbioloog, Jeroen Bosch Ziekenhuis
Mirjam Hermans
medisch moleculair microbioloog, Jeroen Bosch Ziekenhuis
Al ver vóór de uitbraak van corona had het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) in Den Bosch de primeur met een point-of-care influenzatest op de SEH in combinatie met een speciaal ingerichte griepafdeling. Resultaat: tevreden patiënten en zorgverleners en een flinke kostenbesparing tijdens de griepepidemie van 2017-2018. De ervaringen met deze manier van testen en al dan niet isoleren, zijn extra interessant in het licht van de huidige corona-pandemie.
Wilt u op de hoogte blijven van nieuws, product-updates en events van Roche Diagnostics? Dan kunt u zich hier inschrijven:
“Elk jaar komt een groot aantal patiënten met verdenking van griep in het JBZ,” vertelt Suzanne Lutgens, arts-microbioloog. “In afwachting van de influenza-diagnostiek verplegen we die patiënten in isolatie om zo verdere verspreiding van het virus binnen het ziekenhuis te voorkomen. Het JBZ beschikt daarvoor over 1-, 2- en 4-persoonskamers. Wanneer alle 1-persoonskamers bezet zijn, worden de van influenza verdachte patiënten op een meerpersoonskamer verpleegd. De overige bedden op die kamer kunnen dan niet meer worden gebruikt. De diagnostiek, van binnenkomst tot de uitslag, duurde vóór invoering van de point-of-care influenzatest bijna een dag en werd alleen op bepaalde tijdstippen ingezet. Gedurende die tijd moet de patiënt met een verdenking op influenza in isolatie blijven. Wanneer er geen sprake blijkt te zijn van een influenza-virusinfectie mag de patiënt weer uit isolatie. We zochten bij het JBZ dus naar oplossingen om een griepinfectie al bij de triage op de SEH te kunnen vaststellen, zodat we niet onnodig patiënten hoefden te isoleren en zo bedden geblokkeerd houden in afwachting van de testuitslagen.” Van Buul, geriatrisch verpleegkundige en verpleegkundige van de griepafdeling: “Een patiënt kan isolatie ervaren als eenzame opsluiting en dat is zeker niet gewenst. Daarom is het belangrijk om snel te weten wat er aan de hand is. Bovendien wilden we de mensen met griep zoveel mogelijk op dezelfde afdeling verplegen. Daarvoor werd een speciale griepafdeling ingericht.”
Sneltest om patiëntstroom beter te sturen
Smits, manager bedrijfsvoering: “Paul Dautzenberg (geriater) en ik bezochten in 2017 een medisch congres in Londen. Het congres had als thema: ‘Concentratie van de zorg’. Een van de vragen luidde: ‘Ben je als ziekenhuis voorbereid op een voorspelbare toename van patiënten?’ Toen dachten we: ‘Dat geldt eigenlijk jaarlijks voor de griep’. Met de SEH, afdeling medische microbiologie, longgeneeskunde en geriatrie zijn we na terugkomst bij elkaar gaan zitten en zo ontstond de vraag naar snelle influenza-diagnostiek op de SEH. We wisten toen nog niet dat er een doelmatige sneltest voorhanden was, waardoor het mogelijk zou worden om de patiëntenstroom beter te kunnen sturen.” Mrjam Hermans, medisch moleculair bioloog: “We waren al jaren op zoek naar een snelle point-of- care test die ook gevoelig genoeg was. Dat bleek de cobas® Liat® te zijn, geschikt voor de gewenste toepassing.”
Lutgens: “Patiënten met verdenking op influenza kunnen zich 24/7 op onze SEH presenteren, maar het lijkt zich te concentreren rond het einde van de middag en het begin van de avond. Omdat ons microbiologisch laboratorium niet 24/7 is geopend en de point-of-care toepassing system zich relatief makkelijk laat bedienen door niet-laboratorium geschoold personeel, is deze ideaal voor snelle influenzavirus-diagnostiek op de SEH. We hebben hem daarom op de SEH geplaatst en een aantal analisten van het microbiologisch laboratorium heeft alle SEH-verpleegkundigen opgeleid om het cobas Liat systeem te kunnen bedienen. Jobse, SEH-verpleegkundige: “Op de SEH bleek de sneltest inderdaad een win-win. We nemen snel een keel/neus-uitstrijk af en kunnen de diagnostiek meteen zelf inzetten op de cobas Liat die op de SEH staat. De uitslag van de grieptest is er dan binnen een half uur. Als de uitslag influenza-positief is, weten we meteen wat de oorzaak van symptomen bij de patiënt is. Die kan dan vaak weer snel naar huis om uit te zieken en hoeft niet met isolatiemaatregelen te worden opgenomen in afwachting van verdere diagnostiek. Voor het ziekenhuis biedt dat voordelen, maar vooral ook voor de patiënt die niet onnodig in isolatie hoeft.”
Investeren in scholing
Lutgens: “Het microbiologisch laboratorium heeft veel geïnvesteerd in scholing van het verpleegkundig personeel om de grieptest nauwkeurig en veilig te doen.” Van Buul: “Je vraagt veel van je personeel. Het lab heeft de verpleegkundigen zodanig opgeleid, dat wij de test op de juiste manier kunnen inzetten. Ook moesten de verpleegkundigen werken volgens het isolatieprotocol.” Jobse: “SEH-verpleegkundigen krijgen daarvoor speciale cursussen, waarbij de nadruk ligt op schoon en nauwkeurig werken om contaminaties te voorkomen.” Buul: “Het is ook belangrijk dat de verpleegkundigen weten wat ze de patiënt gaan vertellen zodra die op de griepafdeling komt. Goede communicatie is daarbij essentieel, waarvoor we materiaal hebben ontwikkeld.”
Primeur voor Nederland
Het Jeroen Bosch Ziekenhuis had de primeur in Nederland met het inzetten van de grieptest op de SEH. Van Bergen: “Waarom zouden dingen lang moeten duren in ziekenhuizen? Alle lichten stonden op groen. Er werd aan alle kanten meegewerkt: er was behoefte vanuit de kliniek, en bovendien was de point-of-care test vanuit het lab technisch en financieel haalbaar. We hadden in 2017/2018 een flinke griepepidemie, dat heeft er ook aan bijgedragen om de cobas Liat, en zeker ook de griepafdeling, tot een succes te maken. Bij een minder heftige epidemie was het minder landelijk nieuws geweest en had mogelijk niemand geweten van onze test. Het was het juiste moment.”
“Door het team mee te laten denken en alles goed neer te zetten met de juiste middelen en maatregelen is de griepafdeling een succes geworden. Uiteindelijk hadden we een afdeling met 15 bedden die allemaal werden benut. Het team werkte goed samen met andere disciplines in het ziekenhuis.”
Lutgens: “De positieve financiële gevolgen van de test zijn groot. Uit de berekeningen die wij deden voor onze publicatie in Netherlands Journal of Medicine1 blijkt een besparing van zo’n 500.000 euro. Dat komt voor de helft door gebruik van de cobas en voor de andere helft door het inrichten van de speciale griepafdeling. Het blijft echter appels met peren vergelijken, omdat de ernst van de griepepidemie deze seizoenen verschilde. Bovendien kostte de aanschaf van het apparaat en het opleiden van de verpleegkundigen ook extra geld.” Smits: “Het centreren van alle zorg op de speciale griepafdeling geeft een reductie in de kosten. Zo hoef je bijvoorbeeld niet per afdeling in het JBZ alle griep-gerelateerde materialen zoals mondkapjes in te kopen.”
Samenwerken om zo de beste zorg te kunnen geven, gaat verder dan het JBZ. Smits: “Ook andere ziekenhuizen zijn geïnteresseerd in onze manier van werken, als het gaat om de sneltest in combinatie met de griepafdeling. “Er zijn verschillende ziekenhuizen in de omgeving van het JBZ waarvan de SEH’s samen in het ROAZ (Regionaal Overleg Acute Zorg) overleggen. Dit kan gaan om verschillende zaken zoals capaciteitsproblemen; als er te weinig bedden zijn kunnen wij een vraag krijgen of patiënten bij ons terecht kunnen. Ook kunnen er rampen gebeuren, waarvoor je goed met elkaar moet afstemmen hoe de zorg is geregeld.” Lutgens: “Andere ziekenhuizen komen regelmatig bij ons kijken en gaan ook over op point- of-care testen.”
Van Buul: “Het was onder meer een logistieke uitdaging, maar het is uiteindelijk heel goed gegaan in het JBZ. De sneltest bleek in combinatie met de speciale griepafdeling een enorme winst voor iedereen.” Van Bergen: “Uit diverse bronnen horen we ook wat de patiënten vinden van de griepafdeling.” Van Buul: “We hebben de patiënttevredenheid op de griepafdeling gemeten. We kregen gemiddeld een 8.”
1 Lankelma JM, Hermans MHA, Hazenberg EHLCM, Macken T, Dautzenberg PLJ, Koeijvoets KCMC, Jaspers JWH, van Gageldonk-Lafeber AB, Lutgens SPM. Implementation of point-of-care testing and a temporary influenza ward in a Dutch hospital. Neth J Med. 2019 Apr;77(3):109-115. PMID: 31012428
Tekst Lennard Bonapart Fotografie Jelle de Ruiter (Orange Soul Media) & Adobe stock