Op- en afschalen

Half maart werd een OLVG Lab planbureau ingericht om de bezetting goed te monitoren en beschikbare medewerkers, ook qua kennis en kunde, optimaal in te zetten op afdelingen die moesten opschalen. De bezetting op de werkvloer werd afgeschaald naar het minimaal noodzakelijke aantal medewerkers. Om besmettingen binnen afdelingen te voorkomen, werd gewerkt met gescheiden ploegen: “Zo wilden we voorkomen dat subafdelingen onderbezet zouden raken bij eventuele uitval van meerdere medewerkers tegelijk.” 

Anderzijds moest de bezetting ook juist worden opgeschaald voor de COVID-19 diagnostiek: “Voor de ziekenhuizen was het belangrijk dat de afdeling moleculaire diagnostiek langer dan acht uur open was. En al snel in 2020 zijn wij voor de GGD-teststraten in Amsterdam gaan testen. De afdeling werd niet alleen met een hogere productie geconfronteerd, maar ook met de noodzaak om meerdere runs per 24 uur te doen. Om overbelasting van de moleculaire groep te voorkomen, sprongen medewerkers van pathologie en klinische chemie waar mogelijk bij.”

Positieve impact corona

Nu het aantal COVID-testen met name in de GGD-teststraten is afgenomen, is ruimte ontstaan voor een adempauze, merkt Leyte. Een vrije dag opnemen is makkelijker geworden en achterstanden kunnen worden ingehaald. En dat mag ook wel een keer: “We merken dat het veel van mensen heeft gevraagd.”

Tegelijkertijd had corona ook een positieve impact: “Het liet zien wat voor goede dingen we als lab kunnen doen en hoe belangrijk we kunnen zijn. We hebben de afgelopen maanden prettig en doeltreffend samengewerkt, bijvoorbeeld met de ziekenhuizen. Daardoor is ons werk veel leuker geworden. Met de ziekenhuizen waar wij voor werken konden we bijvoorbeeld nadenken over welke apparatuur en reagentia er op die ziekenhuislocaties moeten komen voor sneldiagnostiek. Kort gezegd: ‘wat is er nodig, welk risico wil ik afdekken, wat is overkill en hoe kunnen we dat zo snel mogelijk voor elkaar krijgen?’ Natuurlijk heeft iedereen naar de kosten gekeken, dat moet ook, maar niet op de moeizame manier waarop dat soms gaat. We hebben écht gezocht naar de beste oplossingen voor de diagnostische ondersteuning van de zorg in brede zin. Ik hoop dat we dat overeind kunnen houden.”

Testlab

Leyte vermoedt dat zeker in de ziekenhuizen een basisstroom met seizoenafhankelijke pieken aan COVID-diagnostiek zal overblijven. Hoe groot die is, hangt af van de vaccinatiegraad, eventuele nieuwe varianten en de verplichting om te testen om deel te kunnen nemen aan de maatschappij: “Ik zie een relatief grote rol voor thuistesten en een kleinere voor de teststraten, maar ik heb geen glazen bol.”

Juist vanwege deze onzekerheid en “omdat er ongetwijfeld volgende pandemieën komen” denkt OLVG Lab samen met Sanquin Diagnostiek na over een slim opschaalbaar hoogvolume testlab: “Het idee is om de infrastructuur die toch al nodig is en gebruikt wordt voor donorscreening en bevolkingsonderzoek met een strak opschalingsplan in no time op te schalen zodat er grootschalig getest kan worden op wat op dat moment maar nodig is. In het ‘testlab’ bundelen we onze gezamenlijke expertise; wij bieden de kennis van de klinische artsen-microbioloog en daarin past de koppeling met de verschillende zorgverleners. Het testlab kan zodanig opschalen dat het zeker de helft van Nederland moet kunnen voorzien van de gevraagde diagnostiek in tijden van een pandemie.”

Samenwerken

Leyte en haar OLVG Lab hebben inmiddels ruime ervaring in het bundelen van expertise. In 2018 gingen de verschillende laboratoria van OLVG samen in OLVG Lab. “Onze verzelfstandiging is een goede stap geweest om te kunnen opereren op de zich ontwikkelende markt. Voor die tijd werkten we al met veel partijen samen, maar nu staan we zelf aan het roer en zijn we slagvaardiger. We hebben ons netwerk uitgebreid, bijvoorbeeld door de samenwerking met Sanquin Diagnostiek, SALT en de integratie van de pathologie Tergooi. OLVG Lab is momenteel volop in gesprek met aanvullende partijen in de eerste en tweede, maar ook derde lijn.

De belangrijkste toegevoegde waarde van OLVG Lab zit in de bundeling van kennis, niet alleen over disciplines heen maar ook binnen disciplines. Omdat we in het netwerk opereren kunnen we bijvoorbeeld genoeg pathologen in huis hebben om alle subspecialisaties te bemensen en dus op iedere vraag een antwoord geven.”

OLVG Lab doet de diagnostiek voor veel eerste- en tweedelijns partijen en heeft daarmee een belangrijke regionale functie. Leyte: “Wij vinden het belangrijk de eerste en tweede lijn in onze netwerkregio met elkaar te verbinden en bouwen daar verder aan door voor de regio’s Amsterdam-Amstelland en Flevoland in een breed consortium samen te gaan werken op de eerste lijn; OLVG Lab is daarin de regievoerder. In samenwerking met Sanquin Diagnostiek voorzien wij regionaal maar ook landelijk in een specieel pakket aan diagnostiek.”

Nieuw lab

De volgende stap van OLVG Lab, dat Leyte nog steeds beschouwt als een start-up, is huisvesting in een ‘nieuw en innovatief’ gebouw náást het ziekenhuis, verbonden mét het ziekenhuis’. “Dat is hoogstnoodzakelijk omdat de centrale lablocatie OLVG Oost met name voor de pathologie en de microbiologie veel te weinig ruimte biedt. Dat is al heel lang zo en nieuwbouw is niet bepaald een snel traject, maar we zijn dichterbij met verwezenlijking dan ooit.”

OLVG, de grootste klant van OLVG Lab, is nu verdeeld over een locatie in Amsterdam Oost en West, waarbij het zwaartepunt in de toekomst op de locatie in West ligt. “Dat biedt de ruimte en de gelegenheid om echt een integraal lab in te richten waarbij je zoveel mogelijk de materiaalstromen harmoniseert en van elkaars apparatuur en expertise gebruik maakt. Dat proberen we nu ook, maar we worden nu vaak tegengehouden door de beschikbare ruimte en de ligging ten opzichte van elkaar.”

Innovatie

“In dat nieuwe laboratorium, waar je de processen zoveel mogelijk harmoniseert, wil je de optimale infrastructuur neerzetten met dito apparatuurinrichting,” legt Leyte uit. “Roche Diagnostics is daarbij onze ruggengraat; je wilt op het moment dat je in een nieuw lab trekt over de modernste apparatuur beschikken, maar ook dat je die innovatief kunt houden. We hebben met Roche afgesproken dat we verder gaan nadenken over wat we daarvoor nodig hebben, misschien maken we daar een voorbeeldlab van.”

Leytes ambitie is om dit alles zoveel mogelijk betekenisvol en planet proof te doen. “Daarbij moet je denken aan plekken voor statushouders, maar ook bijvoorbeeld aan elektrisch transport. En ik vind het belangrijk om toegankelijk te zijn voor iedereen die geïnteresseerd is, en te vertellen en te laten zien wat we doen. We zouden best wat zichtbaarder mogen zijn als lab, we mogen trots zijn op onze bijdrage aan de patient journey, zonder onszelf tot de hoofdzaak proberen te promoten. We zijn en blijven ondersteunend. Dus open en eerlijk communiceren wat we doen, waar we voor staan – en laten zien hoe dat werkt.”

Over Dr. Anja Leyte 

Anja Leyte promoveerde in 1991 op Human blood coagulation Factor VIII and its interaction with Von Willebrand factor en is specialist vanaf 1997. Sinds 2000 werkt ze bij OLVG in Amsterdam, waar ze momenteel leidinggeeft aan OLVG Lab BV. “Het is een jonge organisatie, een startup zo je wil, met ambities en doelen waar ik me heel graag voor inzet.

Door ontwikkelingen door de jaren heen kwam ik steeds meer in het management terecht en ben ik zeer betrokken geweest bij de verzelfstandiging. Ik beperk mijn inhoudelijke werk inmiddels tot wat ik bij Sanquin doe, daar heb ik nog een beperkte rol in de hemostasediagnostiek.

Binnen OLVG Lab sta ik bewust buiten de vakgroep klinische chemie. Wanneer je als directeur komende vanuit de klinische chemie een MT moet aansturen is dat niet handig als je nog met één been in een bloedgroep staat. Ik heb nog maar heel weinig tijd over voor diagnostiek, maar ik vind het wel fijn om er feeling mee te houden.”

Tekst Ronald Janus  Fotografie Pim Hendriksen